คู่มือการดำเนินงานการจัดการ และแก้ไขปัญหาทุพโภชนาการเด็กปฐมวัยไทย ภายใต้รูปแบบ พลัง 3 สร้าง “สร้างเด็กปฐมวัยไทยคุณภาพแก้ไขปัญหาเตี้ย ผอม อ้วน”

ตามเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ขององค์การสหประชาชาติ เป้าหมายที่ 2 คือการยุติความหิวโหย สร้างความมั่นคงทางอาหาร และยกระดับโภชนาการ โดยเรียกร้องให้ยุติปัญหาทุพโภชนาการทุกรูปแบบ (The Zero Hunger Challenge) เพื่อให้เด็กอายุต่ำกว่า 5 ปีมีภาวะโภชนาการที่ดี ปราศจากภาวะเตี้ย (Stunting) ผอม (Wasting) และน้ำหนักเกิน (Overweight) เป้าหมายที่ 3 คือการสร้างหลักประกันให้ทุกคนมีสุขภาพดีในทุกช่วงวัย ซึ่งสอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ด้านการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์

จากเป้าหมายดังกล่าว จึงเกิดรูปแบบ พลัง 3 สร้าง “สร้างเด็กปฐมวัยไทยคุณภาพแก้ไขปัญหาเตี้ย ผอม อ้วน” โดยความร่วมมือของกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข และกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กระทรวงมหาดไทย เพื่อเป็นแนวทางจัดการและแก้ไขปัญหาทุพโภชนาการในเด็กปฐมวัยไทยอย่างเป็นระบบ โดยใช้แนวคิดหลัก “พลัง 3 สร้าง” ซึ่งเป็นกลไกขับเคลื่อนหลักในการสร้างเด็กปฐมวัยไทยให้มีคุณภาพ โดยเน้น 3 มิติ ดังนี้

1. สร้างอาหารและโภชนาการที่เหมาะสม

• ให้เด็กได้รับอาหารครบ 5 หมู่ เพียงพอและเหมาะสมกับวัย
• จัดทำเมนูอาหารกลางวันอย่างมีคุณภาพ
• ส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่และอาหารเสริมตามวัย

2. สร้างกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพ

• สนับสนุนกิจกรรมการเคลื่อนไหวและการออกกำลังกายประจำวัน
• ลดพฤติกรรมเนือยนิ่ง เช่น การดูหน้าจอ
• สร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อสุขภาพในศูนย์เด็กเล็ก/โรงเรียนอนุบาล

3. สร้างระบบเฝ้าระวังและการดูแลสุขภาพ

• การชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง และประเมินภาวะโภชนาการอย่างสม่ำเสมอ
• ใช้ระบบ Thai Child Growth และ Growth Curve
• ให้คำแนะนำเฉพาะรายสำหรับเด็กที่มีภาวะเสี่ยง

คู่มือการดำเนินงานการจัดการและแก้ไขปัญหาทุพโภชนาการเด็กปฐมวัยไทยภายใต้รูปแบบ พลัง 3 สร้าง “สร้างเด็กปฐมวัยไทยคุณภาพแก้ไขปัญหาเตี้ย ผอม อ้วน” จะเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้หน่วยงานภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องทุกภาคส่วน มีทิศทางการดำเนินงานที่ชัดเจน มุ่งหวังให้เด็กปฐมวัยไทยมีกาวะเตี้ย ผอม และอ้วนลดลง มีการเจริญเติบโตอย่างเต็มศักยภาพ ภายใต้สภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการมีสุภาพและคุณภาพชีวิตที่ดี และขับเคลื่อนให้ประเทศไทย บรรลุความสำเร็จตามเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) ระดับโลกต่อไป